In Europa is de laatste jaren politieke consensus ontstaan ten aanzien van de bestrijding van belastingontduiking en -ontwijking, op basis waarvan belangrijke maatregelen op nationaal en EU-niveau konden worden getroffen. Uit recente opzienbarende gevallen van ontwijking van vennootschapsbelasting en belastingontduiking door particulieren die door klokkenluiders aan het licht zijn gebracht, is gebleken dat er een grotere behoefte is aan doeltreffende maatregelen ter bescherming van klokkenluiders. Bescherming van degenen die informatie bekendmaken over handelingen of nalatigheden die een ernstige bedreiging van het publieke belang vormen of dit belang kunnen schaden, zorgt er niet alleen voor dat werknemers beter in staat zijn dergelijke informatie naar buiten te brengen, maar kan ook een cruciale rol spelen bij het verbeteren van de opsporing van fraude en belastingontduiking, waardoor de Europese belastingautoriteiten legitieme belastinginkomsten mislopen. Het Europees Parlement en vele belanghebbenden hebben daarom opgeroepen tot een betere bescherming van klokkenluiders.
De bescherming van klokkenluiders is onontbeerlijk, aangezien institutionele verslagleggingsprocessen gebaseerd zijn op de openbaarmaking van informatie om eventuele overtredingen te constateren. De bescherming van klokkenluiders in de overheids- en de particuliere sector draagt bij tot het aanpakken van wanbeheer en onregelmatigheden, met inbegrip van grensoverschrijdende corruptie in verband met financiële belangen op nationaal of EU-niveau. Ook vanuit het oogpunt van de werking van de eengemaakte markt en van maatschappelijk verantwoord ondernemen draagt die bescherming ertoe bij dat ondernemingen in het gareel worden gehouden en maatschappelijke belangen worden gevrijwaard, waardoor het vertrouwen in de markt kan worden verhoogd en vervolgens potentiële beleggers en zakenpartners kunnen worden aangetrokken.
De Commissie staat volledig achter de doelstelling van de bescherming van klokkenluiders tegen vergeldingsacties. De Commissie heeft stappen ondernomen om klokkenluiders in de sectorale wetgeving van de EU en binnen de EU-instellingen te beschermen. De lidstaten zijn bijvoorbeeld verplicht om doeltreffende en betrouwbare mechanismen vast te stellen om de melding van potentiële of daadwerkelijke inbreuken op antiwitwasvoorschriften aan de bevoegde autoriteiten aan te moedigen. Financiële instellingen en andere meldingsplichtige entiteiten moeten beschikken over procedures ten behoeve van werknemers of personen in een soortgelijke positie die inbreuken op deze voorschriften melden. Soortgelijke vereisten gelden voor advocatenkantoren en auditkantoren, alsmede op andere gebieden van het recht van de EU, zoals marktmisbruik en collectieve belegging in effecten. De EU-wetgeving inzake bedrijfsgeheimen vormt een kader waarbinnen het belang van professioneel gedrag en het vertrouwelijke karakter van bedrijfsinformatie in evenwicht is met de doeltreffende bescherming van klokkenluiders.
Zolang de EU-wetgeving geen specifieke bepaling betreffende de bescherming van klokkenluiders omvat, is de nationale wetgeving van toepassing. Hiertoe behoort de naleving van het belastingrecht, hetgeen momenteel niet onder de EU-bepalingen ter bescherming van klokkenluiders valt.
De Commissie blijft de bepalingen van de lidstaten betreffende klokkenluiders nauwlettend volgen en blijft onderzoek naar en uitwisseling van beste praktijken faciliteren teneinde verbeterde bescherming op nationaal niveau aan te moedigen. Tegelijkertijd zal zij de mogelijkheden voor verdere maatregelen op EU-niveau evalueren.
Met het oog op het verbeteren van de bescherming van klokkenluiders onderzoekt de Commissie de mogelijkheden voor horizontale of verdere sectorale maatregelen op EU-niveau, waarbij rekening wordt gehouden met het beginsel van subsidiariteit.
